آیین نگارش در اینترنت- نیم فاصله

 ما آن‌ها که نمی‌دانند و يا می‌دانسته‌اند و يادشان رفته، فکر می‌کنم اين [غلط‌نامه]‌های گاه‌گداری، به دردشان بخورد. «می» و «نمی» فعل‌های مضارع چه وقتی که محاوره‌ای می‌نويسيم و چه غيرمحاوره‌ای، بايد جدا از ريشه‌ی فعل نوشته شوند. مثلا «میشه» و «ميشود» غلط است. بايد نوشت «می‌شه» و «می‌شود»؛ و همين‌طور ديگر فعل‌ها. «ها»ی جمع هم از همين قاعده پيروی می‌کند و به هيچ‌وجه نبايد آن را به کلمه‌ای که جمع بسته شده، چسباند. برای مثال «دستها» غلط است و بايد نوشت «دست‌ها».

‌ نکته‌ی مهم «می» و «نمی» فعل‌ها و «ها»ی جمع جدا نوشته می‌شوند اما نبايد به هنگام تايپ کردن از space [کليد فاصله] استفاده کرد. space برای ايجاد فاصله ميان کلمات مستقل به‌کار گرفته می‌شود. در اين موارد و برخی موارد ديگر بايد از [نيم‌فاصله] استفاده کرد. به خصوص برای محيطی مثل وبلاگ که نهايتا نمايش چيدمان نهايی جمله‌ها و کلمه‌ها نسبی‌ست و لزوما به همان ترتيبی نيست که وبلاگ‌نويس در مونيتور خود می‌بيند. استفاده از [نيم‌فاصله] باعث می‌شود که پيشوند افعال و يا «ها»ی جمع در عين اين که جدا ديده می‌شود، در هيچ شرايطی هم از کلمه‌‌ی اصلی خود جدا نشود و مثلا «می» تهِ خط نمی‌ماند و ريشه‌ی فعل بيفتد اولِ خط بعدی. اگر دقت کنيد، می‌بينيد که در همين يادداشت، به همين ترتيب عمل شده.

نکته‌ی مهم‌تر کليد [نيم‌فاصله] به‌خاطر عدم کاربردی که در زبان انگلیسی دارد، بستگی دارد به ويندوز مورد استفاده‌ی کاربر فارسی‌زبان. برای من که از ويندوز 2000 و با نرم‌افزار پشتيبان TrayLayout استفاده می‌کنم، کليد [نيم‌فاصله] همان shift+space است که در ويندوزهای فارسی شده به کار می‌رود. آن‌هايی هم که ويندوز انگليسی 98 و office2000 فارسی دارند، برای ايجاد نيم‌فاصله بايد از کليد shift+N استفاده کنند. برای ويندوزهای ديگر هم روش‌های ديگری وجود دارد که پيداکردنش با خودتان (دوستانی که می‌دانند می‌توانند برای اطلاع من و ديگران کامنت بگذارند). فکر نکنيد کار خيلی سختی‌ست، بعد از تايپ يکی دو تا مطلب، خيلی زود به آن عادت می‌کنيد. و بالاخره اين که از اين به بعد هر وقت از [نيم‌فاصله] حرف بزنم، اين دو پاراگراف توضيح را ديگر نمی‌آورم. آن مقدمه‌ی کذايی را هم قطعا تکرار نخواهم کرد. پس از اين به بعد [غلط‌نامه] را خيلی ساده و مختصر خواهيد خواند.

آیین نگارش در اینترنت- نقطه‌گذاری و فاصله‌

استفاده از علايم نقطه‌گذاری در متن نه بی‌حکمت است و نه آن‌قدرها هم بی‌حساب و کتاب که برخی وبلاگ‌نويسان يا کلا با آن‌ها قهرند و يا نابجا و اغراق‌آميز از آن‌ها استفاده می‌کنند. جزو هر کدام از اين سه دسته که باشيم [دسته‌ی سوم آن‌هايی هستند که درست و بجا به‌کار می‌برند] نکته‌ مهم‌تر این است که موقع تايپ کردن، اين علامت‌ها را به شکل درست کنار حروف و کلمات بنشانيم. فاصله انداختن بين علامت‌هايی چون [. ، ؛ : ؟ !] با کلمه‌ی قبلی خود غلط است و فاصله نينداختن بين آن‌ها و کلمه‌ی بعدی‌شان هم به هم‌چنین. درست اين است: [کلمه] [علامت نقطه‌گذاری] [فاصله يا همان space] [کلمه‌ بعد] رعایت اين شيوه، هم شکل ظاهری متن را زيباتر می‌کند و هم باعث می‌شود نقطه‌گذاری‌های متن شما در هر حالتی از دیده شدن در مونيتور و يا چاپ شدن روی کاغذ به هنگام پرينت، به هيچ وجه از انتهای سطر پايین نيفتند.

آیین نگارش در اینترنت- «را» و «به»

اول اين که زحمت «چرايی‌ها» را می‌گذارم به دوش دوستان ديگر. دوم هم اين که اين‌ها که می‌نويسم، فتوا يا واجب عينی نيست که اگر کسي رعايت نکند به دوزخ گرفتار شود؛ نه، فقط رعايت نکردن‌شان فحش و لعنت می‌آورد که فکر می‌کنم از بهشت و دوزخ دست‌به‌نقدتر است. پيش از اين درباره‌ی برخی موارد جدانويسی و همين‌طور نيم‌فاصله توضيحکی داده بودم. به‌هيچ‌وجه و هرگز «را» مفعولی را به هيچ کلمه‌ای نچسبانيد. از استثنايی چون «مرا» که بگذريم، حتا «تو را» را هم سرهم ننويسيد. با اين «را»ی بدبخت مثل يک کلمه‌ی مستقل برخورد کنيد. نه آن را بچسبانيد و نه آن را بدون فاصله [Space] تايپ کنيد. پس هم غلط است که تايپ کنيم «ترا» به‌جای «تو را»، هم غلط است که تايپ کنيم «منرا» به‌جای «من را» و هم غلط است که تايپ کنيم «خودرا» به‌جای «خود را». حالا که حرف از چسباندن و نچسباندن است تکليف اين «به» بدبخت‌تر از «را» را هم روشن کنيم.در برخی موارد ترکيب «به» و کلمه‌ای ديگر به‌مرور تشکيل يک کلمه‌ي مستقل و غالبا به معنای صفت داده که در اين موارد می‌شود چشم‌پوشی کرد از چسباندنش؛ مانند «بساز» در جمله‌ی «جمشيد مرد بسازی‌ست.» اما محض رضای خدا در موارد ديگر چنين عمل شنيعی انجام ندهيد و بگذاريد «به» به حال خود باشد. فقط حواس‌تان باشد که در برخی کلمه‌ها که شک داريد «به» جزو کلمه شده يا نه، می‌توانيد از [نيم‌فاصله] استفاده کنيد؛ مانند «به‌طرز» که در ظاهر جداست ولی وقتی روی آن کليک می‌کنيد، باهم انتخاب می‌شوند. پس غلط است که تايپ کنيم «بروی» به‌جای «به‌روی» و… و نيز غلط است اگر بنويسيم «لبم را بلبش چسباندم» به‌جای «لبم را به لبش چسباندم». [ببخشيد کمی سکسی شد!]

آیین نگارش در اینترنت- کالبدشکافی غلط‌ها

در اولين غلطنامه که منتشر کردم، نوشتم: «آن‌هايی که آيين نگارش را می‌دانند و رعايت می‌‌کنند که هيچ. آن‌ها که می‌دانند و رعايت نمی‌کنند، می‌توانند هم‌چنان رعايت نکنند؛ زور که نيست. اما آن‌ها که نمی‌دانند و يا می‌دانسته‌اند و يادشان رفته، فکر می‌کنم اين [غلط‌نامه]‌های گاه‌گداری، به دردشان بخورد.» بعد هم اين همه احسنت و آفرين نثارم کردند و چشم‌چشم گفتند، اما آخرش چی؟ يعنی تعداد کسانی که عمدا رعايت نمی‌کنند واقعا اين‌قدر زياد است و من خبر ندارم؟ اين همه احترام می‌گذارند به طرح موضوعات اين‌چنينی، اما پای انجام‌دادن که می‌رسد، همه چيز انگار يادشان می‌رود.

ناراحت نشويد؛ اين نوشته‌ی ۱۰سطری، فقط کمی بيش‌تر از ۳۰غلط نگارشی و نقطه‌گذاری دارد. پيش‌تر هم گفته‌ام که محاوره‌ای نوشتن هيچ اشکالی ندارد، ولی می‌شود محاوره‌ای را هم تميزتر و منظم‌تر و بی‌غلط نوشت. و اما برجسته‌ترين غلط‌ها بدون اين که بخواهم مته به خشخاش بگذارم:

۱- در کلمه‌ی «خاله‌ها»، «ها»ی جمع جدا نوشه شده درحالی که «ها»ی جمع بايد با نيم‌فاصله کنار کلمه بنشيند.

۲- از استفاده‌ی بی‌مورد از سه‌نقطه که بگذريم، روش استفاده از آن اما استانداردی دارد. بعد از کلمه‌ی «همدان»، به‌جای سه‌نقطه، چهار نقطه گذاشته شده. حتما می‌دانيد که وقتی پس از کلمه‌ای از سه‌نقطه استفاده می‌کنيد و بعد از آن فاصله می‌اندازيد، ماشين آن را به عنوان يک کلمه می‌شناسد. درضمن وقتی جمله‌ای را با سه‌نقطه تمام می‌کنيد، نيازی به استفاده از نقطه‌ی آخر [به‌عنوان نقطه‌ی چهارم] نيست.

3- در همان مورد بالا، بعد از نقاط، بی‌هيچ‌فاصله‌ای جمله‌ی بعدی شروع شده. درحالی‌که همواره بعد از هر علامت نقطه‌گذاری بايد از «فاصله» استفاده کرد.

۴- کلمه‌ی «ديدوبازديد» که در مجموع يک واژه محسوب می‌شود، به‌خاطر فاصله‌های موجود تبديل به سه کلمه‌ی مستقل شده.

۵- در سطر دوم هم دوباره اشکال سه‌نقطه بعد از کلمه‌ی «بيمارستان» تکرار شده.

۶- بعد از سه‌نقطه‌ی مورد بالا، علامت تعجب بی‌هيچ دليل روشنی استفاده شده که کاربرد آن اصلا مشخص نيست.

۷- باز هم در ادامه‌ی اشکال بالا، پس از علامت تعجب، بدون هيچ‌ فاصله‌ای، کلمه‌ی بعدی نوشته شده.

۸- در سطر سوم، کلمه‌ی «امشب» به‌طرز وحشتناکی به کلمه‌ی «رو» يا همان «را» چسبيده. انصافا خود شما ناراحت نمی‌شويد از ديدن چينين منظره‌ای؟

۹- در همين سطر، فعل «می‌گذرونيم» به شکل سرهم نوشته شده، درحالی‌که «می» مضارع بايد با «نيم‌فاصله» از آن جدا شود.

۱۰- برای سومين‌بار، بعد از يک علامت نگارشی [علامت تعجب بعد از سه‌نقطه] «فاصله» ايجاد نشده.

۱۱- در ابتدای سطر چهارم سه کلمه‌ی «بابا»، «و»، «گفتم» پشت‌سرهم نوشته شده‌اند، بدون هيچ فاصله‌ای؛ درست برعکس «ديدوبازديد» که نابه‌جا ازهم جدا شده‌بودند.

۱۲- در همين سطر، دو کلمه‌ی «غذا» و «بلد» هم بدون فاصله به‌هم چسبيده‌اند. يکی نيست بگويد کلمه‌ی «غذابلد» يعنی چی؟

۱۳- در ادامه‌ی سطر چهار، داخل پرانتز، کلمه‌ی «به‌جز» به شکل «به جز» نوشته شده و از نيم‌فاصله استفاده نشده.

۱۴- اول سطر ششم که علامت سوال تک افتاده، اولا مگر جمله سوالی‌ست که با علامت سوال تمام شده؟ و دوم اين که چون موقع تايپ، بين علامت تعجب و علامت سوال از «فاصله» استفاده شده، علامت سوال ناخواسته افتاده پايين و چنين شکل مسخره‌ای پيدا کرده.

۱۵- در ادامه‌ی همين سطر، بين «می» و «گفت» به‌جای نيم‌فاصله، فاصله افتاده.

۱۶- بلافاصله بعد از همين «می‌گفت» از علامت دونقطه استفاده شده اما کلمه‌ی بعدش چسبيده به دونقطه که غلط است.

۱۷- آخر همين سطر ششم بازهم اشکال فاصله‌ی بعد از سه‌نقطه حضوری ننگين دارد.

۱۸- در سطر هفتم هم بعد از نقطه‌ی آخر، کلمه‌ی «امشب» بدون فاصله تايپ شده.

۱۹- کمی جلوتر هم دوباره همين اشکال درمورد علامت تعجب ديده می‌شود.

۲۰- اول سطر هشتم هم ايضا.

۲۱- در ادامه‌ی سطر هشتم، کلمه‌ی «غيرشهادت» که يک کلمه محسوب می‌شود، به‌شکل «غير شهادت» يعنی با فاصله از هم نوشته شده.

۲۲- دنباله‌ی آن هم باز «نمی» فعل «نمی‌کنه» جدا افتاده.

۲۳- و بلافاصله بعدش، اشکال تکراری عدم استفاده از فاصله بعد از نقطه.

۲۴- در سطر نهم هم می‌بينيد که بعد از سه‌نقطه فاصله‌ای وجود ندارد.

25- ادامه‌ی جمله هم می‌رسد به کلمه‌ی «پشت‌بام‌ها» که دو اشکال آشکار دارد؛ يکی استفاده از فاصله به‌جای نيم‌فاصله بين «پشت» و «بام» و ديگری چسباندن «ها»ی جمع. درستش اين است: «پشت‌بام‌ها».

۲۶- الحمدلله يادداشت بالا با غلط هم تمام می‌شود؛ استفاده از علامت تعجب و بلافاصله پنج‌نقطه به‌جای سه‌نقطه و تازه همه‌ی اين‌ها به‌شکلی که اين همه علامت بی‌ريخت افتاده‌اند پايين. درحالی‌که اگر بعد از کلمه‌ی «است» بدون هيچ فاصله‌ای علامت نگارشی تايپ شود، تحت هيچ شرايطی از کلمه‌ جدا نمی‌شوند و اعصاب خواننده را به‌هم نمی‌ريزند.

هرچند مشخصات وبلاگ مورد اشاره را نداده‌ام، اما اميدوارم صاحب آن از من نرنجد و بگذارد به‌حساب خدمتی که به‌واسطه‌ی نوشته‌ی او به آيين درست‌نگاشتن می‌شود و انبوهی دعای خير نصيب خودش می‌کند. اما از باقی دوستان که اين مسايل را رعايت نمی‌کنند و دوست دارند که رعايت کنند، تقاضا می‌کنم به‌فکر دعاهای خير ديگران نباشند و به‌جز بازنگری غلطنامه‌های پيشين، کمی حساسيت به‌خرج بدهند. شما که به‌سادگی اين امکان را داريد تا اهل «نوشتن» باشيد، تلاش کنيد نگارش‌تان هم فرهيخته باشد. فرهيختگی در «انديشه» و «زبان» به تکرار، تامل، جديت، تفکر و مطالعه نياز دارد، اما فرهيختگی در «نگارش» فقط کمی حوصله می‌خواهد برای يادگيری. جز اين است.